Φωτογραφικούς διαγωνισµούς που αποκλείουν όχι µόνο ελληνικές εταιρείες, αλλά και επώνυµους διεθνείς οίκους όπως η Philips, προµήθειες από ΟΤΑ µε τριπλάσιο κόστος υλικών από τις τιµές που προβλέπει ο επίσηµος οδηγός τιµολογίου του υπουργείου Υποδοµών και πλήρης αδράνεια της Πολιτείας στο να ελέγξει τον µηχανισµό δηµοπράτησης των έργων παγώνοντας τα έργα Σ∆ΙΤ συνοδεύουν τις µεγάλες εργολαβίες οδοφωτισµού σε όλη τη χώρα. 

Πρόκειται για µια γιγαντιαία πίτα έργων νέας γενιάς που υπολογίζεται στα 1 µε 2 δισ. ευρώ τα επόµενα χρόνια και η οποία προβλέπει την αντικατάσταση 3 εκατοµµυρίων φωτιστικών σηµείων σε όλη τη χώρα. 

Από αυτά, περίπου 2 εκατοµµύρια αφορούν αντικατάσταση των συµβατικών λαµπών µε λαµπτήρες LED. Τα φωτιστικά αυτά είναι εξαιρετικά ενεργοβόρα και επιβαρυντικά για το περιβάλλον, καθώς σχεδιάστηκαν µε παλιές τεχνολογίες, εκτινάσσοντας το ενεργειακό κόστος των δήµων. 

Υπολογίζεται ότι ο οδοφωτισµός αντιστοιχεί στο 36% του ενεργειακού κόστους των ΟΤΑ. Τα έργα αυτά, ενώ έρχονται να αναβαθµίσουν τον υπαίθριο φωτισµό παρέχοντας οικονοµίες κλίµακας από την εξοικονόµηση ενέργειας στους δήµους έως και 60%, µεγαλύτερη ασφάλεια στους πολίτες κατά τις µετακινήσεις τους και βαθιές ανάσες στις τεχνικές εταιρείες και τους εκπροσώπους ηλεκτρολογικού υλικού, εµφανίζονται να µονοπωλούνται από ελάχιστες εταιρείες. 

Οι καταγγελίες του κλάδου είναι καταιγιστικές και «φωτογραφίζουν» µία ελληνική εταιρεία µε εργοστάσιο παραγωγής στη Βόρειο Ελλάδα και άλλη µία, ιορδανικών συµφερόντων, η οποία έχει αναλάβει την εγκατάσταση 40.000 φωτιστικών σε διάφορους ΟΤΑ σε όλη τη χώρα. Πρόκειται για την ίδια εταιρεία µε την οποία έχει συνάψει συνεργασία ο ΟΤΕ διεκδικώντας ένα µεγάλο έργο οδοφωτισµού τύπου Σ∆ΙΤ του ∆ήµου Σαρωνικού, συνολικής αξίας 12 εκατ. ευρώ, στο οποίο έχουν περιληφθεί και έξυπνες υπηρεσίες πάρκινγκ και διαχείρισης αποβλήτων. 

Στον ίδιο διαγωνισµό συµµετέχει και η Intracom, γεγονός που επιβεβαιώνει τις εκτιµήσεις της αγοράς ότι τα smart services που συνοδεύουν τις προµήθειες και τα έργα αναβάθµισης οδοφωτισµού θα διευρύνουν σηµαντικά το πεδίο του ανταγωνισµού το επόµενο διάστηµα.

Οι µεθοδεύσεις και ο ανύπαρκτος ανταγωνισµός 

Οι στρεβλώσεις, ωστόσο, που παρατηρούνται στην αγορά, η έλλειψη προτύπων και κανόνων στις διαγωνιστικές διαδικασίες (σ.σ.: τις προηγούµενες ηµέρες δηµοσιεύτηκε ο σχετικός οδηγός από το ΤΕΕ), αλλά και οι υπερβολικές απαιτήσεις στα κριτήρια συµµετοχής στους διαγωνισµούς που αφήνουν σοβαρές υποψίες για χειραγώγηση της αγοράς έχουν κινητοποιήσει µεγάλη µερίδα του κλάδου, γεγονός που επιβεβαιώνει ο ορυµαγδός 

προσφυγών στην Ανεξάρτητη Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών από τον ΣΑΤΕ, την εταιρεία Καυκάς, που είναι µεταπωλητής της Philips, τη Redex του οµίλου Κοπελούζου και πολλές ακόµη εταιρείες του κλάδου. Μάλιστα η προσφυγή της εταιρείας Καυκάς είχε ως αποτέλεσµα την τροποποίηση των όρων του διαγωνισµού που είχε προκηρύξει ο ∆ήµος Θάσου και την επανοπροκήρυξη του έργου. Πρόσφατα, µε απόφαση της Αρχής αναστέλλεται και ο αντίστοιχος διαγωνισµός της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου για παρόµοιους λόγους. 

Σύµφωνα µε το τµήµα καταγγελιών του ΣΑΤΕ, τα έργα που έχουν δηµοπρατηθεί χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: σε εκείνα που προκηρύσσονται ως προµήθειες και απαιτούν µικρή εµπειρία (∆ήµοι Βάρης-Βούλας-Βουλιαγµένης, Καλαµαριάς, Εδεσσας, Βόλου*, Γρεβενών, Αττικής κ.ά.) και εκείνα που προκηρύσσονται ως πιλοτικά έργα από τους ∆ήµους Μαλεβιζίου, Θάσου, Θερµαϊκού, Αλεξανδρούπολης, για τα οποία οι ανάδοχοι είναι γνωστοί εκ των προτέρων! 

Είναι χαρακτηριστικό ότι από την επεξεργασία των στοιχείων προκύπτει ότι στην πρώτη κατηγορία ο µέσος όρος των εκπτώσεων φτάνει το 60% µε πλήθος υποψηφίων, ενώ στη δεύτερη, όπου παρατηρείται περιορισµένη συµµετοχή (ένας έως δύο υποψήφιοι), οι εκπτώ- σεις δεν υπερβαίνουν κατά µέσον όρο το 10%. 

Το ακόµη πιο εξωπραγµατικό είναι το κόστος των υλικών αλλά και οι απαιτήσεις που εµφανίζουν τα πιλοτικά έργα των δήµων. Για παράδειγµα, στα κριτήρια τεχνικής και επαγγελ- µατικής ικανότητας προβλέπεται η εκτέλεση τουλάχιστον 10 συµβάσεων προµήθειας την προηγούµενη τριετία, των οποίων το συνολικό ύψος πρέπει να καλύπτει το 100% του προϋπολογισµού του έργου. 

«Σε µια αγορά µε 10-15 διαγωνισµούς, ο όρος αυτός είναι εξαιρετικά περιοριστικός», αναφέρουν στελέχη του κλάδου. Σε άλλο σηµείο αναφέρεται ότι ο ανάδοχος θα πρέπει να έχει εγκαταστάσεις και υποδοµές που µπορούν να καλύψουν µελλοντικές απαιτήσεις και σέρβις ανταλλακτικών. 

«Στη σηµερινή εποχή, µε τα logistics, η απαίτηση αυτή κρίνεται απαράδεκτη», τονίζουν οι εταιρείες. Μεγάλες αποκλίσεις εµφανίζουν τα τεύχη δηµοπράτησης και σε σχέση µε τον οδηγό πρότυπων κανόνων των έργων οδοφωτισµού που έχει συντάξει το Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ) που λειτουργεί ως τεχνικός σύµβουλος στο πρόγραµµα χρηµατοδότησης αντίστοιχων έργων που υλοποιεί το Ταµείο Παρακαταθηκών και ∆ανείων. 

Για παράδειγµα, ενώ ο οδηγός προβλέπει ποσοστό έως 10% του δανείου να δίνεται ως προκαταβολή, τα τεύχη δηµοπράτησης σε διαγωνισµό ΟΤΑ προβλέπουν προκαταβολή 50%! Με άλλα λόγια, οι εταιρείες που αποκλείονται από τους διαγωνισµούς αναφέρουν ότι «ο ανάδοχος προεισπράττει την αµοιβή και το κέρδος -λόγω της χαµηλής έκπτωσης- µε την υπογραφή της σύµβασης». 

Αλλη µια διαφοροποιηµένη διάταξη απεικονίζουν τα τεύχη δηµοπράτησης του ∆ήµου Αλεξανδρούπολης. Με βάση τον οδηγό του ΚΑΠΕ προβλέπεται εγγύηση 10 ετών για τα φωτιστικά σώµατα. Τα τεύχη του επίµαχου διαγωνισµού προβλέπουν 5ετία. Σε περίπτωση µάλιστα αστοχίας εντός του χρόνου της εγγύησης δεν επισκευάζονται, αλλά αντικαθίστανται. Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία και για τα τιµολόγια των φωτιστικών σωµάτων. Χαρα- κτηριστικό παράδειγµα, σύµφωνα µε τις καταγγελίες, είναι ο ∆ήµος Μαλεβιζίου, όπου για µία λάµπα LED 50W το αρχικό κόστος των 780 ευρώ προσφέρεται µε έκπτωση 680 ευρώ. 

Ο ΣΑΤΕ υποστηρίζει ότι εφάµιλλα συστήµατα επώνυµων οίκων κοστολογούνται µεταξύ 160 και 250 ευρώ (!). 

ΚΑΠΕ: Ξοδεύουµε 30 δισ. ευρώ για ενεργειακή κατανάλωση 

Το µέγεθος της αγοράς αλλά και την τεράστια σπατάλη στον τοµέα της ενεργειακής κατανάλωσης αποκαλύπτουν τα στοιχεία του ΚΑΠΕ. Υπολογίζεται ότι για ενεργειακή κατανάλωση ξοδεύουµε ετησίως 30 δισ. ευρώ, τα οποία αντιστοιχούν στο 16% του ΑΕΠ. Σύµφωνα µε τον πρόεδρο του ∆.Σ. Βασίλη Τσολακίδη, η σπατάλη αυτή, µέσω αποτελεσµατικών δράσεων, έργων και τροποποιήσεων του θεσµικού πλαισίου, µπορεί να περιοριστεί στο µισό (15 δισ. ευρώ). 

Οπως ανέφερε πρόσφατα µιλώντας σε συνέδριο της ΑEnergy για τον αναπτυξιακό τοµέα του οδοφωτισµού, µέχρι σήµερα έχουν κατατεθεί για χρηµατοδότηση στο Ταµείο Παρακαταθηκών και ∆ανείων 45 µελέτες από δήµους και δύο Περιφέρειες για αντίστοιχα έργα. 

Αλλες 15 έχουν υποβληθεί στο υπουργείο Οικονοµίας για να προχωρήσουν ως έργα Σ∆ΙΤ, µεταξύ των οποίων και οι Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας και Στερεάς Ελλάδας. 

Το ΚΑΠΕ, το οποίο έχει υπογράψει προγραµµατική συµφωνία µε το Ταµείο Παρακαταθηκών και ∆ανείων για τα έργα οδοφωτισµού και εξοικονόµησης ενέργειας, αξιολόγησε τα στοιχεία των µελετών µε αναγωγή σε όλη τη χώρα, εξάγοντας τα πρώτα ποσοτικά συµπεράσµατα για το µέγεθος της αγοράς. 

Από τους φορείς που θα χρηµατοδοτήσουν επενδυτικά σχέδια µέσω του προγράµµατος χρηµατοδότησης του Ταµείου Παρακαταθηκών και ∆ανείων, µέσω συµπράξεων δη- µόσιου-ιδιωτικού τοµέα (Σ∆ΙΤ) ή µε αυτοχρηµατοδότηση, η συνολική κατανάλωση ενέργειας για οδοφωτισµό ανέρχεται σε 335 MW ισχύος. 

Σύµφωνα µε τα στοιχεία, η µέση κατανάλωση ισχύος ανά κάτοικο είναι 30 Watt, µε την ετήσια κατανάλωση να διαµορφώνεται σε 1.345.000 µεγαβατώρες, διαµορφώνοντας το κόστος οδοφωτισµού στα 222 εκατ. ευρώ, δηλαδή 20 ευρώ ανά κάτοικο. Από τα στοιχεία του ΚΑΠΕ συµπεραίνεται ότι αν γίνουν τα έργα οδοφωτισµού, τότε θα υπάρξει εξοικονόµηση ενέργειας 60% έως 70%. Σε αυτή την περίπτωση οι δείκτες κατανάλωσης υπολογίζεται ότι θα πέσουν στα 134 MW, τα οποία αναλογούν σε 12 Watt ανά κάτοικο. 

Από τις µελέτες που έχουν κατατεθεί προκύπτει ότι η ετήσια εξοικονόµηση µπορεί να πέσει στα 89 εκατ. ευρώ. Το ΚΑΠΕ αναφέρει ότι µε βάση τις ενδείξεις που υπάρχουν για το τελικό κόστος των έργων, το κόστος αντικατάστασης οδοφωτισµού ανά κάτοικο θα ανέλθει σε 5 ευρώ ανά Watt ισχύος, νούµερο που διαµορφώνει ένα κόστος έργων της τάξης των 670 εκατ. ευρώ.

Μαριάννα Τζάννε (Business Stories)

*∆ήμος Βόλου προϋπολογισμός έργου με ΦΠΑ 199.999,85 €, ημερομηνία 01/12/2017, ποσοστό έκπτωσης 58%, ποσό σύμβασης 83.999 €

Σημ. Στην περιοχή της Θεσσαλίας διαγωνισμό για νέο φωτισμό τρέχει αυτή την περίοδο και ο Δήμος Σοφάδων ο οποίος δεν έχει ολοκληρωθεί. Το έργο είναι προυπολογισμού 1.438.052,80 €  και υποβλήθηκε στις 29/12/2017.