Το 2015 η αγορά του φυσικού αερίου στην Ελλάδα είχε κλείσει στα 2,9 δισ. κυβικά μέτρα πωλήσεις, με την αξία να υπολογίζεται λίγο κάτω από το 1 δισ. ευρώ και σε αυτή την αγορά να κυριαρχεί ένας βασικός παίκτης. Το 2017 η αγορά του αερίου έχει εκτιναχθεί στα 5 δισ. κυβικά μέτρα και ήδη οι βασικοί παίκτες έχουν γίνει τρεις. Εκτός της χονδρεμπορικής, η αγορά φυσικού αερίου ανοίγει και στη λιανική, με την "πίτα", που διαρκώς μεγαλώνει, να υπολογίζεται ότι ξεπερνά τα 300 εκατ. ευρώ. Οι αλλαγές που συντελούνται είναι ραγδαίες και ήδη από το 2018 η αρχιτεκτονική της αγοράς αλλάζει άρδην: στη χονδρεμπορική ανοίγει το παιχνίδι για νέους παίκτες και εκτιμάται ότι είναι εφικτό, από τη συνολική "πίτα" της αγοράς, περίπου 2 δισ. κυβικά μέτρα να εισάγονται εκτός της ΔΕΠΑ. Αυτό δεν σημαίνει αναγκαστικά συρρίκνωση της εταιρείας αερίου, καθώς τα σημάδια δείχνουν ότι η κατανάλωση θα συνεχίσει να βαίνει αυξανόμενη.

Αλλά και στη λιανική έρχονται ανακατατάξεις, αφού από τον Ιανουάριο ανοίγει η αγορά για όλες τις κατηγορίες καταναλωτών, ενώ θα κάνουν την εμφάνισή τους συνδυαστικά πακέτα ηλεκτρισμού και αερίου. Στη λιανική, πάντως, αναμένονται και αποχωρήσεις, αφού ήδη η Shell διαπραγματεύεται την αποχώρησή της από τη δραστηριότητα του αερίου στη χώρα μας, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης των υφιστάμενων εταιρειών παροχής αερίου.

Η μάχη της χονδρικής

Μέχρι πρότινος η ΔΕΠΑ ήταν ο κυρίαρχος παίκτης στη χονδρεμπορική αγορά του φυσικού αερίου, καθώς από τη Δημόσια Επιχείρηση περνούσε το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό των εισαγωγών αερίου στη χώρα μας. Για παράδειγμα, το 2016, σε σύνολο αγοράς 44,5 εκατ. MWh, το μερίδιο της ΔΕΠΑ ήταν 42,7 εκατ. MWh (96%). Φέτος, ωστόσο, η εικόνα αρχίζει να διαφοροποιείται. 

Η αρχή έγινε από την εταιρεία Prometheus Gas, που είναι η κοινή εταιρεία του ομίλου Κοπελούζου και της Gazprom Εxport, η οποία φέτος αναμένεται να κλείσει τη χρονιά με εισαγωγές της τάξης του 1 δισ. κυβικών μέτρων ή, αλλιώς, του 20% των 5 δισ. κυβικών μέτρων του συνόλου της αγοράς. Πρόκειται για ποσότητες φυσικού αερίου που εισήχθησαν από τον αγωγό στο Σιδηρόκαστρο, μέσω Βουλγαρίας. 

Εκτός από τον Προμηθέα, ποσότητες αερίου από αγωγό έχει εισαγάγει και η M&M Gas, η κοινή εταιρεία της Motor Oil Hellas και της Μυτιληναίος, που δραστηριοποιείται στην αγορά αερίου. 

Τόσο ο Προμηθέας όσο και η M&M Gas έχουν ως στόχο να αυξήσουν τις ποσότητες αερίου που διακινούν μέσω αγωγού. 

Μάλιστα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι πρόσφατες δηλώσεις του επικεφαλής της Μυτιληναίος, Ευ. Μυτιληναίου, στο Reuters, ο οποίος σημείωσε ότι η εταιρεία είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής αερίου στη χώρα, με κατανάλωση 1,5 δισ. κυβικά μέτρα. Ο ίδιος εκτίμησε ότι θα μπορούσε σύντομα να εμπορεύεται μέσω της M&M Gas ποσότητες της τάξης του 1 δισ. κυβικών μέτρων.

Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι δεν είναι απαραίτητο για τη ΔΕΠΑ να συρρικνώσει τις δικές της πωλήσεις, αφού η κατανάλωση αερίου στη χώρα βαίνει αυξανόμενη, ενώ η πλήρης ένταξη της μονάδας Μεγαλόπολη 5 στο ηλεκτρικό σύστημα αναμένεται να αυξήσει ακόμα περισσότερο τα μεγέθη της αγοράς την επόμενη χρονιά. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι πιθανόν να ξεπεράσουμε σε κατανάλωση τα 5 δισ. κυβικά μέτρα. 

Είναι χαρακτηριστικό ότι φέτος στο 9μηνο, και παρά τις αυξημένες πωλήσεις του Προμηθέα, η ΔΕΠΑ πέτυχε αύξηση 9% των πωλήσεων σε όγκο και ενίσχυσε κατά 32% τη λειτουργική κερδοφορία της (EBITDA), στα 223 εκατ. ευρώ. 

Λιανική

Την ίδια στιγμή, επισπεύδων για τις αλλαγές στην αγορά της λιανικής είναι η συμφωνία για το κλείσιμο της αξιολόγησης, η οποία οδηγεί σε ανακατατάξεις στη σύνθεση των εταιρειών παροχής αερίου. Συγκεκριμένα, καθώς η συμφωνία προβλέπει την αποχώρηση της ΔΕΠΑ από ένα σημαντικό κομμάτι της λιανικής αγοράς, έχουν ήδη συμφωνηθεί και επίκειται να καθοριστούν οι λεπτομέρειες για την αποχώρηση της Δημόσιας Επιχείρησης από τη λιανική αγορά της Θεσσαλονίκης και της Θεσσαλίας. 

Στην υφιστάμενη ΕΠΑ θα παραμείνει ως βασικός μέτοχος πλειοψηφίας (ή όλων των μετοχών, ανάλογα με την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων) η ιταλική Eni, που σήμερα έχει το 49% και τη διοίκηση. 

Ωστόσο, στην ΕΠΑ Αττικής ο έτερος μέτοχος μειοψηφίας που διαχειρίζεται το μάνατζμεντ, η Shell, έχει δηλώσει την επιθυμία του να αποχωρήσει και, σε αυτή την κατεύθυνση, διαπραγματεύεται με τη ΔΕΠΑ την πώληση του μεριδίου της και την παραχώρηση του μάνατζμεντ. Εφόσον η συμφωνία εγκριθεί από την Επιτροπή Ανταγωνισμού, τότε η ΔΕΠΑ θα παραμείνει μέσω της ΕΠΑ Αττικής στη λιανική αγορά, πιθανόν με υποχρέωση (από την ΕΠΑΝΤ) να εκχωρήσει συγκεκριμένα μερίδια αγοράς.

Μια τέτοια εξέλιξη ανοίγει δρόμο για τη δραστηριοποίηση και άλλων παικτών στη λιανική. Ήδη έχει γίνει γνωστή η πρόθεση της Αέριο Θεσσαλονίκης-Θεσσαλίας να "κατέβει" στην Αθήνα, και το αντίστροφο, της ΕΠΑ Αττικής να ξεκινήσει να αντλεί πελάτες στη Θεσσαλία και τη Β. Ελλάδα. 

Με βάση τα δημοσιοποιημένα στοιχεία του 2015, η συνολική "πίτα" της λιανικής αγοράς στις τρεις περιοχές ξεπερνά τα 293 εκατ. ευρώ, με την ΕΠΑ Θεσσαλονίκης-Θεσσαλίας να εμφανίζει 45 εκατ. ευρώ κέρδη προ φόρων και την Αττική 30,1 εκατ. ευρώ. 

Συνδυαστικά πακέτα

Εδώ να σημειωθεί ότι η αγορά του φυσικού αερίου αναμένεται να αποκτήσει δυναμική και σε συνδυασμό με το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού και ήδη αρκετοί παίκτες εξετάζουν την προσφορά συνδυαστικών πακέτων με ρεύμα και αέριο. Στην κατεύθυνση αυτή κινούνται τόσο οι ΕΠΑ σε Αττική και Θεσσαλονίκη-Θεσσαλία όσο και οι πάροχοι ρεύματος. Η ΔΕΗ έχει προσλάβει σύμβουλο για να προετοιμάσει την είσοδό της στην αγορά του αερίου, ενώ ανάλογες κινήσεις ετοιμάζουν και οι άλλοι μεγάλοι ιδιώτες πάροχοι (Protergia, Ήρων, Elpedison). Αλλά και η ΔΕΠΑ έχει επίσης εξετάσει το ενδεχόμενο να δραστηριοποιηθεί, είτε αυτόνομα είτε σε συνεργασία με άλλον πάροχο, στην αγορά του ηλεκτρισμού. 

Χάρης Φλουδόπουλος (Capital.gr)