Τι κοινό έχουν οι φονικές πυρκαγιές στην Πελοπόννησο το 2009, με την τραγωδία στο Μάτι το 2018 και τη φονική σύγκρουση των δυο τρένων που σημειώθηκε τα μεσάνυχτα της περασμένης Τρίτης; Την τρομακτική ανεπάρκεια και ανοργανωσιά της δημόσιας διοίκησης. Χάος. Η γύμνια της κρατικής μηχανής και η απουσία υποδομών, αξιοκρατίας, επαγγελματισμού και στρατηγικής είναι η μόνη συνέχεια αυτού που ονομάζουμε κράτους. Κράτους αλά ελληνικά: ένα κράτος οπερέτα, λάφυρο κομμάτων, που βρίσκεται μόνιμα σε μια κατάσταση αφασίας. Στη χώρα δεν δουλεύει τίποτα και η αξιωματική αντιπολίτευση (που ήταν η προηγούμενη κυβέρνηση) βρίσκεται σε ανένδοτο αγώνα για την... αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Και μια κυβέρνηση με εκσυγχρονιστικές τάσεις, που ωστόσο έχει συμβιβαστεί με τις κομματικές απαιτήσεις του «δεν ακουμπάμε τίποτα στο κράτος», και με βλέμμα στραμμένο στις εκλογές, καθώς εδώ και ένα χρόνο ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με τη διανομή επιδομάτων. Market pass στο 80% των πολιτών και τρένα που κινούνται στα τυφλά με συστήματα απαρχαιωμένα εδώ και δεκαετίες. Δεν δουλεύει ούτε η σηματοδότηση, ούτε η τηλεδιοίκηση. Τα τρένα λειτουργούν όπως ακριβώς πριν από 30 χρόνια. Συγκλονιστική η εικόνα με το τεφτέρι όπου καταγράφεται χειρόγραφα, λες και είμαστε στο 1950, το μοιραίο σήμα του σταθμάρχη Λάρισας.

-- Η τραγωδία που ζούμε είναι μια τραγωδία που θα σημαδέψει τη διακυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, όπως το Μάτι σημάδεψε τη διακυβέρνηση του Αλ. Τσίπρα και οι φωτιές στην Πελοπόννησο του Κώστα Καραμανλή. Η τραγωδία προσγειώνει ανώμαλα τις κυβερνητικές αυταπάτες περί αποτελεσματικότητας, επιτελικού κράτους και μεταρρυθμίσεων. Τραγωδίες ασφαλώς συμβαίνουν και στα πιο οργανωμένα κράτη, αλλά αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα είναι κάτι άλλο: είναι τα αποτελέσματα της θεσμικής ανεπάρκειας, της γραφειοκρατίας, της έλλειψης επαγγελματισμού, της απουσίας λογοδοσίας και διαφάνειας, των συντεχνιακών πρακτικών και της διαφθοράς.

-- Και, με όλο τον σεβασμό στον Κυριάκο Πιερρακάκη και τα πολλά σημαντικά που έχει κάνει για την ψηφιοποίηση του κράτους με τα ατελείωτα applications τα οποία πράγματι κάνουν τη ζωή μας ευκολότερη, ωστόσο δεν αποτελούν παρά την επιφάνεια. Είναι ανατριχιαστικό το γεγονός ότι, την ώρα που διαφημίζουμε ως μεταρρύθμιση το να κλείνεις ηλεκτρονικά ραντεβού με τον ΕΦΚΑ μέσω εφαρμογής, τα τρένα στο σιδηροδρομικό δίκτυο τρέχουν με 200 χλμ την ώρα χωρίς στοιχειώδη συστήματα ασφάλειας. Ο πυρήνας του κράτους, η Δικαιοσύνη, η ασφάλεια, η εκπαίδευση, η δημόσια διοίκηση, η πολεοδομία, η υγεία παραπέμπουν σε τριτοκοσμική χώρα. Και ουδείς προχωρά στις τόσο αναγκαίες μεταρρυθμίσεις.

-- Η τραγική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα, ως διοικητικός μηχανισμός, δεν είναι αποτέλεσμα κακής τύχης ή συγκυριών που δεν εξαρτώνται από μας: είναι επιλογή. Είναι η συνειδητή και καλά οργανωμένη (να που κάτι λειτουργεί οργανωμένα...) επιλογή του πολιτικού προσωπικού, που έχουν μετατρέψει το κράτος σε φέουδο των κομμάτων για την εξυπηρέτηση του κομματικού στρατού, των παρατρεχάμενων των κομμάτων, διαφόρων μικρών και μεγάλων οικονομικών συμφερόντων, της οικογενειοκρατίας, της γραφειοκρατίας κ.α.

-- «Εδώ δεν υφίσταται κράτος σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα. Αντ’ αυτού υπάρχει μια χαλαρή ιεραρχία ατομιστών πολιτικών, μερικοί από τους οποίους είναι χειρότεροι από τους άλλους, που είναι τόσο απασχολημένοι με τον προσωπικό τους αγώνα για την εξουσία, ώστε δεν έχουν χρόνο να αναπτύξουν οικονομική πολιτική, ακόμα και αν υποθέσουμε ότι είχαν την ικανότητα», έγραφε ο Πόλ Πόρτερ το 1947.

-- Λίγα χρόνια μετά, το 1952, ο Κυριάκος Βαρβαρέσος σημείωνε: «Είμαι απολύτως πεπεισμένος ότι και εις το μέλλον ουδεμία πραγματική βελτίωσης των οικονομικών της χώρας θα καταστή δυνατή, εφόσον δεν αντιμετωπίζεται το βασικόν τούτο πρόβλημα της πλημμελώς λειτουργούσης διοικητικής μηχανής».

-- Αλλά «το βασικόν τούτο πρόβλημα» δεν λύνεται ούτε μπορεί να λυθεί αν δεν υπερπηδηθούν δύο μεγάλα εμπόδια. Πρώτα πρώτα, οι μεταρρυθμίσεις απαιτούν πνεύμα συνεργασίας και ευρύτερες συναινέσεις μεταξύ των κομμάτων, κάτι απολύτως αδύνατο στην εγχώρια πολιτική σκηνή όπου τα κόμματα επιβιώνουν προωθώντας πολωμένες θέσεις στην κοινωνία και συντηρώντας έναν ατέρμονο διχασμό με μοναδικό στόχο την αρπαγή της εξουσίας (με έπαθλο το κράτος). Το δεύτερο εμπόδιο είναι εξίσου υπαρξιακό για τα κόμματα καθώς η υλοποίηση ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων και η θεσμική θωράκιση της χώρας θα έβαζε τέλος στο κομματικό πάρτι και όλο αυτό το σύστημα εξουσίας που θρέφει πολλούς κηφήνες και κρατά τη χώρα δέσμια στο χθες.

-- Σημειώνεται ότι η πώληση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ δεν ήταν αποτέλεσμα ενός ευρύτερου στρατηγικού σχεδίου για την καλύτερη αξιοποίηση της περιουσίας της χώρας, την αναβάθμιση και την αποτελεσματικότερη λειτουργία των σιδηροδρόμων. Η ιδιωτικοποίηση επιβλήθηκε στα χρόνια των μνημονίων και η ΤΡΑΙΝΟΣΕ, το μονοπώλιο στην πραγματικότητα, δόθηκε στην ιταλική Ferrovie dello Stato Italiane Group (FSI), μια ημικρατική ιταλική εταιρεία β' διαλογής, έναντι του αστείου τιμήματος των 45 εκατ. ευρώ, δηλαδή όση είναι η ετήσια επιχορήγηση που λαμβάνει η FSI από το κράτος για τη διατήρηση του μη εμπορικού σιδηροδρομικού δικτύου.

-- Σύμφωνα με αρκετές καταγγελίες που έρχονται στη δημοσιότητα στη σκιά της φονικής σύγκρουσης, οι καθυστερήσεις στα δρομολόγια της ΤΡΑΙΝΟΣΕ (Hellenic Train) όχι μόνο ήταν συστηματικές αλλά ακολουθούνταν και μια εξαιρετικά επικίνδυνη για την ασφάλεια πολιτική: τα τρένα έτρεχαν περισσότερο από τα προβλεπόμενα όρια προκειμένου να καλύψουν τον χρόνο της καθυστέρησης. Αν αυτό ισχύει, δύσκολα μπορεί να συνέβαινε δίχως να είναι σε γνώση της διοίκησης της εταιρείας.

-- Όλα αυτά έχουν και σοβαρές πολιτικές επιπτώσεις. Ο υπουργός Μεταφορών, Κώστας Καραμανλής, παραιτήθηκε αναλαμβάνοντας την πολιτική ευθύνη, ενώ πολλοί πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι η τραγωδία ίσως ανατρέψει τον εκλογικό σχεδιασμό του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, μεταθέτοντας το χρόνο διεξαγωγής των εθνικών εκλογών.

Επίμονος Κηπουρός (businessdaily.gr)